بررسی چشم زخم و حقایق آن

اصل چشم زخم از خوش آمدن شخصی از چیزی یا کسی سرچشمه می‌گیرد سپس خاصیتی خبیث از درون شخص آن را دنبال می‌کند و برای تاثیر آن به شخص مورد هدف نگاه می‌کند.

خداوند متعال پیامبرش محمد ﷺ را امر نموده تا از حسود به خدا پناه برد

و فرموده است: ﴿ومن شر حاسد إذا حسد﴾ (و از شر حسدورز هنگامی که حسد می‌ورزد [به الله پناه ببر]).

هر چشم زننده‌ای حسود است، اما هر حسودی چشم نمی‌زند، و از آنجایی که حسود اعم از چشم زننده است، پناه بردن از او به معنای پناه بردن از کسی که چشم می‌زند هم هست.

چشم زخم همانند تیری است که از درون شخص حسدورز به سوی شخص مقابل پرتاب می‌شود که ممکن است به او اصابت کند یا نکند، و اگر شخص مقابل بی‌دفاع باشد در وی اصابت می‌کند و زخمی‌اش می‌سازد و اگر به وی برخورد کند اما طرف مقابل مسلح باشد و راهی برای نفوذ تیر نگذاشته باشد در وی اثر نمی‌کند و چه بسا به شخص مهاجم برگردد. (از «زاد المعاد» با تصرف اندک)

این عمل چشم زدن یا نظر زدن نامیده می‌شود و در مقابله با آن طلسم‌هایی ابداع شده‌است که نظرقربانی خوانده می‌شوند.

این اصطلاح اشاره بر این دارد که صدمات و بداقبالی‌های وارده از طریق نگاه دشمنانه یا بدخواهانه به دیگران وارد می‌گردد.

وقتی پای دور نگه داشتن نیروهای شرور خفیه در میان باشد، احتمالا طلسمی شناخته‌شده‌تر و معروفتر از “چشم‌زخم” وجود ندارد.

تصاویر این چشم آبی‌رنگ نه تنها در بازارهای استانبول دیده می‌شود، بلکه روی بدنه هواپیماها و صفحه‌های کتاب‌های مصور هم به چشم می‌آید.

این طلسم، محدودیت مکانی سرش نمی‌شود.

در یک دهه گذشته تصاویر مربوط به چشم‌زخم بیش از هر جایی در دنیای مد دیده شده است.

کیم کارداشیان در خیلی از عکس‌هایش گردنبند‌ها و گل‌سرهایی به سر دارد که با این نشان ساخته شده‌اند.

از طرف دیگر جیجی حدید، مدل آمریکایی هم در اواخر سال ۲۰۱۷ به این کاروان پیوست

و اعلام کرد که می‌خواهد سری کفش‌های “آی‌لاو” را به بازار عرضه کند.(کفش‌هایی که روش چشم زخم دارد.)

اقبال اخیر شخصیت‌های معروف باعث شده تا راهنماهای متعددی برای ساختن مچ‌بند، گردنبند و جاکلیدی چشم‌ زخم در اینترنت ایجاد شود.

با این‌که روند فعلی این‌گونه القاء می‌کند که چشم‌زخم با محبوبیت ناگهانی روبه‌رو شده است،

ولی حقیقت این است که این نشان هزاران سال است که ذهن انسان را به خود مشغول کرده است.

برای این‌که بفهمیم چشم‌زخم اصالتا از کجا می‌آید، ابتدا باید تفاوت بین طلسم و خود چشم‌زخم را بفهمیم.

با این‌که این طلسم اغلب با نام چشم‌زخم شناخته می‌شود، اما در واقع قرار است چشم‌زخم واقعی را دور نگه دارد: همان چشم‌زدن معروف که ریشه در حسادت دارد و از طریق نگاهی بدخواهانه منتقل می‌شود.

با این‌که این نشان هزاران سال است که به اشکال مختلف وجود دارد، نفرینی که قرار است در برابرش از شخص دفاع کند به مراتب قدیمی‌تر است و یافتن ریشه‌هایش سخت‌تر.

ابوداود از عائشه روایت کرده که گفت: به شخصی که چشم زده دستور می‌دادند تا وضو بگیرد، سپس با آب وضویش کسی را که چشم خورده بود می‌شستند. آلبانی در صحیح ابی‌داود آن را صحیح دانسته است.

از شیخ محمد بن صالح العثیمین پرسیده شد:

آیا انسان دچار چشم زخم می‌شود؟ و در این صورت، چشم زخم چطور معالجه می‌شود؟ آیا ترس از چشم زخم مخالف توکل نیست؟

ایشان چنین پاسخ دادند:

نظر ما درباره‌ی چشم زخم این است که حقیقت دارد و از نظر شرع و حس ثابت است.

الله متعال می‌فرماید: ﴿وَإِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ﴾ [قلم/ ۵۱] (و آنان که کافر شدند چیزی نمانده بود که تو را چشم بزنند)

ابن عباس و دیگران در تفسیر این آیه گفته‌اند: یعنی تو را با نگاه‌هایشان چشم بزنند. همچنین پیامبر ﷺ می‌فرماید: «چشم حق است و اگر قرار بود چیزی از قدر سبقت بگیرد، چشم از آن پیشی می‌گرفت،

و اگر از شما خواستند خود را [برای مداوای کسی که چشم خورده] بشویید، چنین کنید» به روایت مسلم.

در واقع نیز چشم زخم را می‌توان مشاهده کرد و نمی‌توان انکارش نمود.

در صورت وقوع چشم زخم، بیمار را باید با این روش‌های شرعی مداوا نمود:

۱- خواندن [قرآن یا دعا بر خود] رسول الله ﷺ می‌فرماید: «رقیه خوانده نمی‌شود مگر برای چشم زخم یا تب»

به روایت ترمذی (۲۰۵۷) و ابوداود (۳۸۸۴) و جبرئیل، بر پیامبر ﷺ چنین رقیه می‌خواند: «بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ يُؤْذِيكَ، مِنْ شَرِّ كُلِّ نَفْسٍ أَوْ عَيْنٍ أَوْ حَاسِدٍ، اللَّهُ يَشْفِيكَ بِسْمِ اللَّهِ أَرْقِيكَ» (به نام الله تو را مداوا می‌کنم [و مصون می‌دارم] از هر چه تو را آزار می‌دهد،

و از هر نفس یا چشم حسود، الله تو را شفا دهد، به نام الله تو را مداوا می‌کنم).

۲- شستن شخصی که چشم زده و ریختن آب شستشوی او بر بیمار، چنانکه پیامبر ﷺ در حدیث پیشین به عامر بن ربیعه دستور داد.

بکار رفتن چشم زخم در ادبیات فارسی:

 فردوسی:

ندانم چه چشم بد آمد بر اوی

چرا پژمرید آن چو گلبرگ روی

نظامی:

 مبادا بی تو هفت اقلیم را نور

 غبار چشم زخم از دولتت دور

سنایی:

آدمی باگنه شکسته تر است

پای طاووس چشم زخم سر است

 

برای مشاهده جدیدترین جواهرات به سایت جواهری بینا مراجعه فرمایید

مؤلف: آقای سلطانی